Hoe slim zijn robots?
Interview met Edwin Dertien
Tijdens het congres Onderwijs en Robotica gaf Edwin Dertien de workshop Animatronics. Hij vindt het belangrijk om mensen ‘een kijkje onder de motorkap’ van een robot te geven zodat er een beter besef komt van de mogelijkheden en onmogelijkheden van robots.
“Voor het project ROBOT LOVE werk ik aan een robotkopie van een mensen. Het is bijzonder om te zien wat de impact hiervan is. We zijn inmiddels bekend met automatisering, want dat speelt al sinds de jaren ’50. We werken dagelijks met slimme systemen en machines. Nieuw is dat robots de afgelopen tijd een gezicht hebben gekregen. En mensen blijken dan snel geneigd om een bepaalde intelligentie en zelfstandigheid aan een robot toe te kennen. Daar zit een gevaar in. Ik denk daarbij altijd aan een scene uit Harry Potter waarin een geheim dagboek van Voldemort voorkomt dat opdrachten geeft:
“Ginny!” said Mr. Weasley, flabbergasted. “Haven’t I taught you anything? What have I always told you? Never trust anything that can think for itself if you can’t see where it keeps its brain!”
En dát vind ik voor de komende tijd de belangrijkste les om aan kinderen te leren! Bekijk de documentaire van Sander Burger maar eens over zorgrobot Alice. Als een robot op een mens lijkt, denken we al snel dat we met de robot zelf communiceren, met dat ‘mannetje’ dat voor ons staat. We hebben hoge verwachtingen, we kunnen boos op zo’n robot worden en hem ergens de schuld van geven. Ik vind het belangrijk dat mensen zich niet blindstaren op vriendelijk lachende robots, maar zich realiseren dat ze in feite praten met een servicecentrum waarin data en algoritmes leidend zijn. Je hebt te maken met een organisatie die jouw data verzamelt en gebruikt, bijvoorbeeld om je iets te verkopen of om je te beïnvloeden. Data over jou is het enige kapitaal. Alles draait dan ook om het verzamelen van die data. En voor je het weet bepalen algoritmes wat je koopt, wat je stemt en of we in oorlog gaan.”
Negatief en positief
“Vind je dat negatief klinken? Ik zie het meer als iets dat zo is, of je het nu leuk vindt of niet. En ik ervaar ook dagelijks de positieve kanten. Hoe Google werkt vind ik echt te gek. Ik probeer wel eens een andere zoekmachine, maar dan zijn de resultaten minder relevant. Google weet inmiddels precies naar welk type informatie ik op zoek ben en dat is ontzettend handig. Hetzelfde geldt voor Siri. In het begin was het even trainen maar inmiddels werkt de stemherkenning als een tierelier. Hoe meer deze systemen van je weten hoe beter ze werken. En dat stelt mij weer in staat om beter en efficiënter te werken. En ja, alles heeft een prijs en data kan ook misbruikt worden, zoals dat bij Facebook is gebeurd. Dat is natuurlijk niet goed, maar het positieve is dat er nu breed over gediscussieerd en over nagedacht wordt. Ik vind het enorm belangrijk dat dit realiteitsbesef ook in het onderwijs aan bod komt.”
De mythe opheffen en de impact onder ogen zien
“In mijn workshop over animatronics bouw ik samen met de deelnemers een robot. Op het moment dat een stuk techniek een hoofd, lichaam, armen en benen heeft, krijgen mensen al snel het gevoel dat de robot ‘leeft’ en ‘iets van hen wil’. Al is het een vrij simpele robot met een lijf van karton, ze dichten hem allerlei slimmigheid toe en geven hem betekenis. Terwijl hij in de basis op dezelfde soort technologie werkt als een klok of een koffiezetapparaat. Het werkt heel verhelderend als je mensen zelf laat bouwen. Ze krijgen dan een realistisch idee van wat wel en niet mogelijk is en zien dan ook in hoe snel je genept wordt. Het lijkt me goed als kinderen al op jonge leeftijd zo’n kijkje onder de motorkap kunnen nemen. Dat we de mythes opheffen en ze tegelijkertijd bewust maken van de enorme impact die techniek op ons heeft.”
.
Over Edwin Dertien
Edwin Dertien is onderzoeker en docent aan de Universiteit Twente bij de vakgroep Robotica en Mechatronica. Daarnaast is hij mede-initiatiefnemer van en werkt hij voor een zorginstelling die zich richt op mensen met autisme die uitgedaagd willen worden op hun talenten. Het doel is om deze mensen een plek in de samenleving te laten krijgen, waar zij een bijdrage kunnen leveren met hun specifieke talenten. Met zijn achtergrond in improvisatietheater krijgt Edwin vanuit de artistieke hoek ook geregeld vragen. Bijvoorbeeld om de engineering van een bepaald kunstwerk voor zijn rekening te nemen of om zelf een ‘maffe opstelling’ te maken. Edwin: “Zo hebben we vorig jaar een grote, tekenende machine gemaakt die Mona Lisa’s aan het vervalsen was. De creatieve industrie maakt steeds meer gebruik van algoritmes, die ook steeds creatiever worden. Dan rijst de vraag of technologie ook het laatste bolwerk waarop wij als mens nog kunnen uitblinken gaat overnemen. Ik vind het interessant om met deze machine de discussie daarover aan te zwengelen.” Het liefst werkt Edwin aan projecten waarin meerdere van zijn interessegebieden samenkomen.
.
Dit artikel verscheen in de 18e editie van ons gratis e-magazine Like2Share.
Wilt u meer van dit soort artikelen lezen? Klik dan hier om de magazines te bekijken.